TỰ CHỦ GẮN LIỀN VỚI TRÁCH NHIỆM GIẢI TRÌNH

Thứ sáu - 26/12/2025 11:08 17 0

(Tiêu điểm của Nhân Dân hằng tháng số tháng 12/2025 - https://special.nhandan.vn) Kinh nghiệm thực tiễn phát triển giáo dục nghề nghiệp (GDNN) ở nhiều quốc gia minh chứng, thước đo thành công không nằm ở quy mô hay sự hô hào, mà ở khả năng đáp ứng đúng nhu cầu kỹ năng của thị trường và hiệu quả việc làm của người học.

Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu

Thời gian qua, một số địa phương đã có phương án sắp xếp các cơ sở GDNN. Việc sắp xếp diễn ra trong bối cảnh thực hiện “bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”, ảnh hưởng trực tiếp đến tổ chức, quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở GDNN. Từ góc độ của “người trong cuộc”, Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng nghề Nghi Sơn Nguyễn Xuân Thụ và Hiệu trưởng Trường cao đẳng Nông nghiệp Lê Hoằng Bá Huyền cùng cho rằng chủ trương nhất thể hóa là phù hợp, đặc biệt là khắc phục sự chồng chéo trong thực hiện nhiệm vụ của hội đồng trường và cấp ủy đảng đôi lúc phát sinh hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm giữa các bên, làm chậm quá trình vận hành. Mô hình mới cũng giúp tăng cường thống nhất trong lãnh đạo và quản lý, đồng thời nâng cao trách nhiệm giải trình của người đứng đầu.

Chủ trương này tạo ra bước thay đổi căn bản trong mô hình quản trị của cơ sở GDNN, trong đó, vai trò lãnh đạo tổ chức đảng là trực tiếp, toàn diện. Tại Đà Nẵng, Trường cao đẳng Thương mại có hơn 90% thành viên hội đồng trường là cán bộ viên chức trong trường. Theo TS Võ Hồng Sơn, Hiệu trưởng nhà trường, việc sắp xếp mạng lưới cơ sở GDNN và thực hiện nhất thể hóa bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục giúp tổ chức bộ máy tinh gọn, thống nhất và giảm xung đột quyền lực. Đặc biệt là trách nhiệm cá nhân rõ ràng hơn, hạn chế tình trạng trách nhiệm tập thể. Tuy nhiên, khi quyền lực tập trung vào người đứng đầu dễ dẫn tới chủ quan, duy ý chí và lạm quyền. Do đó, mô hình mới đòi hỏi sự sáng tạo trong vận hành, như thực hiện tốt quy chế dân chủ, xây dựng quy chế giám sát nội bộ và minh bạch hóa quyết định…

Tiết học chẩn đoán điện động cơ bằng phần mềm của lớp nghề Công nghệ ô-tô,Trường cao đẳng Bách khoa hà nội.

Trên thực tế, mô hình bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục không phải mới. Mô hình này đã áp dụng từ lâu trong hệ thống chính trị ở nước ta và từng được triển khai ổn định trong cơ sở giáo dục thời kỳ trước khi thành lập Hội đồng trường. NGƯT, ThS Lâm Văn Quản - Chủ tịch Hội GDNN Thành phố Hồ Chí Minh đã có hơn 30 năm làm công tác quản lý tại 5 đơn vị khác nhau, ở thời điểm đó chưa có hội đồng trường nhưng những đơn vị này vẫn vận hành tốt, phát triển ổn định và tạo được thương hiệu. Điều đó minh chứng chất lượng quản trị cơ sở GDNN không phụ thuộc tuyệt đối vào hội đồng trường mà còn dựa vào cơ chế quản trị trong vận hành bộ máy, có chương trình bồi dưỡng thường xuyên, sự giám sát, phát hiện, xử lý kịp thời từ cấp quản lý.

Trao quyền tự chủ, chú trọng giám sát

Trước đây, hội đồng trường được xem là thiết chế đột phá trong tiến trình trao quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục. Nhưng thực tiễn ở các quốc gia cho thấy, nhiều mô hình không có hội đồng trường vẫn hoạt động tốt, còn ở nước ta nhiều chức năng của hội đồng trường có thể thực thi thông qua Đảng ủy, ban giám hiệu. Vấn đề đặt ra là khi hội đồng trường kết thúc hoạt động, cả hệ thống sẽ thực hiện “nhất thể hóa” thì cần có giải pháp để vận hành mô hình mới hiệu quả, phát huy tinh thần tự chủ cho các cơ sở GDNN.

Theo một số chuyên gia, trước hết, cần nhận thức đúng, đủ về tự chủ của cơ sở GDNN. Lâu nay, cơ quan quản lý gắn quyền tự chủ toàn diện của cơ sở GDNN vào khả năng tự chủ tài chính (theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập). Điều này khiến cho quyền tự chủ tổ chức, đào tạo hạn chế và bất cập này được khắc phục theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 71. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, theo Hiệu trưởng Lê Hoằng Bá Huyền, mô hình quản trị mới cần xem tự chủ như một kiềng ba chân, trao quyền tự chủ đầy đủ và toàn diện cho cơ sở GDNN. Đặc biệt là phải loại bỏ hoàn toàn cơ chế hành chính “xin-cho”.

Mô hình quản trị dù nhất thể hóa thì vẫn cần tách bạch vai trò giữa Đảng lãnh đạo, nhà trường quản trị và các đơn vị chuyên môn điều hành. Trong đó, cần phân quyền thực chất đến các khoa, phòng trong phát triển chương trình, mở nghề mới, hợp tác doanh nghiệp, đánh giá đội ngũ. Bởi, “tự chủ sẽ bền vững khi lan tỏa xuống từng cấp, không tập trung quá mức vào một cá nhân”, Thạc sĩ Lâm Văn Quản nhấn mạnh.

Cụ thể, về tự chủ học thuật, cơ sở GDNN cần được trao quyền tuyệt đối trong mở ngành, liên kết đào tạo và tự thiết lập cơ chế đào tạo, quản lý người học phù hợp ngành nghề.

Sinh viên Trường cao đẳng Y tế hà nội trong giờ thực hành.

Về tự chủ nhân sự, cần tách biệt cơ chế quản lý nhân sự của cơ sở GDNN khỏi định mức biên chế hành chính cứng nhắc để thu hút và giữ chân chuyên gia, người lao động có tay nghề cao tham gia giảng dạy và hướng dẫn kỹ năng nghề. Quyền tự chủ về tổ chức bộ máy cần thiết phải ủy quyền cho bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục ban hành. Hay nói cách khác, cơ sở GDNN cần được trao quyền chủ động thiết kế cơ cấu tổ chức bên trong để tối ưu hóa nguồn lực sau khi sáp nhập đáp ứng yêu cầu đào tạo nghề. Với mô hình mới, người đứng đầu cơ sở GDNN phải phát huy được tinh thần tự chủ thực chất trong tổ chức nhân sự thông qua tuyển dụng nhân tài, xây dựng đội ngũ giảng viên giỏi để không chỉ đáp ứng tốt nhu cầu đào tạo mà còn nghiên cứu khoa học, sản xuất.

Về tự chủ tài chính, hầu hết các cơ sở GDNN có quy mô nhỏ, nguồn thu hạn chế, chủ yếu đến từ học phí, còn thu từ dịch vụ khoa học công nghệ và các hoạt động khác không lớn. Vì vậy, muốn bảo đảm tự chủ, phải tạo cơ chế để cơ sở giáo dục cân đối thu - chi, từ đó có điều kiện tập trung đầu tư nhiều hơn vào cơ sở vật chất để đáp ứng yêu cầu đổi mới, hội nhập quốc tế.

Việc chọn bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục chính là một “mắt xích” then chốt quyết định chất lượng tự chủ cơ sở GDNN sau tái cấu trúc. Do đó, người được trao trọng trách lãnh đạo phải đủ tâm và tầm, hiểu nghề, công việc và quyết liệt dẫn dắt phát triển. Hiệu trưởng Trường cao đẳng Y tế Hà Nội Phạm Văn Tân khẳng định, tự chủ của cơ sở GDNN phụ thuộc vào năng lực quản trị và tầm nhìn phát triển của người đứng đầu. Do vậy, cần thiết phải xây dựng, chú trọng tiêu chuẩn người đứng đầu, đó là gương mẫu, liêm chính, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ.

Cùng với đó, quan tâm giám sát nhiều tầng. Với mô hình quản trị không còn hội đồng trường, NGƯT, TS Phạm Xuân Khánh, Hiệu trưởng Trường cao đẳng Nghề công nghệ cao Hà Nội cho rằng, tập thể lãnh đạo của Đảng ủy sẽ ban hành nghị quyết, phân công và giám sát Ban giám hiệu, Hiệu trưởng thực thi. Như vậy, cấu trúc mô hình dẫu có thay đổi nhưng cơ chế lãnh đạo chỉ đạo vẫn bảo đảm.

Tuy nhiên, nút thắt khi bỏ hội đồng trường và thực hiện nhất thể hóa mô hình quản trị GDNN là tạo sự tập trung quyền lực gần như tuyệt đối vào người đứng đầu nên cũng tiềm ẩn nguy cơ xung đột lợi ích. Trong khi đó, các cơ chế giám sát hiện có như thanh tra, kiểm toán và báo cáo công khai chủ yếu mang tính hậu kiểm và không đủ “sức nặng” để phòng ngừa rủi ro. Do vậy, để bảo đảm tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình và bù đắp cho sự thiếu hụt cơ chế giám sát ngang cấp theo mô hình mới, giải pháp khả thi được đưa ra là thiết lập hệ thống kiểm soát bán độc lập và đa chiều. TS Nguyễn Đức Nghĩa, nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh gợi mở có thể thành lập ban kiểm soát nội bộ chuyên trách, các hội đồng tư vấn và tăng cường quyền hạn của ủy ban kiểm tra đảng ủy trong cơ sở GDNN.

Sau khi kết thúc hoạt động của hội đồng trường, để bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính, cũng cần có chính sách mới. Trong đó, bảo đảm cho các cơ sở GDNN triển khai tự chủ trên cả ba phương diện: tổ chức, chuyên môn và tài chính theo đúng tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.

Ý kiến bạn đọc

Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận

Những tin cũ hơn

TỰ CHỦ GẮN LIỀN VỚI TRÁCH NHIỆM GIẢI TRÌNH

Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu

Cảm nhận về chất lượng đào tạo?

- Quyết định Ban hành Đề án "Phát triển Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045"

TỰ CHỦ GẮN LIỀN VỚI TRÁCH NHIỆM GIẢI TRÌNH

Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu

GIAO BAN CÔNG TÁC AN NINH, TRẬT TỰ GIỮA TRƯỜNG CAO ĐẲNG NÔNG NGHIỆP THANH HÓA VÀ CÔNG AN XÃ TRIỆU SƠN

CỤM THI ĐUA SỐ 12 TỔ CHỨC HỘI NGHỊ TỔNG KẾT CÔNG TÁC THI ĐUA, KHEN THƯỞNG NĂM 2025 VÀ PHƯƠNG HƯỚNG, NHIỆM VỤ NĂM 2026

Tổng kết và trao giải thưởng Hội thi sáng tạo kỹ thuật Thanh Hoá lần thứ 14

CÔNG AN XÃ TRIỆU SƠN PHỐI HỢP VỚI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NÔNG NGHIỆP THANH HOÁ TĂNG CƯỜNG KIỂM TRA, TUYÊN TRUYỀN AN NINH HỌC ĐƯỜNG VÀ AN TOÀN GIAO THÔNG

LỄ KẾT NGHĨA GIỮA BAN CHỈ HUY PHÒNG THỦ KHU VỰC 1 – TRIỆU SƠN, XÃ TRIỆU SƠN VÀ TRƯỜNG CAO ĐẲNG NÔNG NGHIỆP THANH HÓA

HỌP HỘI ĐỒNG TƯ VẤN TUYỂN CHỌN NHIỆM VỤ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG

HỘI THẢO KHOA HỌC PHẢN BIỆN “ ĐỀ ÁN THÀNH LẬP TRUNG TÂM TƯ VẤN, CHUYỂN GIAO KHCN & KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG NÔNG NGHIỆP THANH HOÁ

Thúc đẩy hoạt động ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và kết nối cung cầu công nghệ thiết bị tỉnh Thanh Hóa.

TỌA ĐÀM KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THÀNH LẬP TRƯỜNG, ĐÓN NHẬN GIẤY CHỨNG NHẬN ĐẠT TIÊU CHUẨN KIẾM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP, KỶ NIỆM 43 NĂM NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM

Xây dựng Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa thành trường chất lượng cao

Cảm nhận về chất lượng đào tạo?

- Quyết định Ban hành Đề án "Phát triển Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045"